Bốn nguyên nhân chính của sự cố rú rít micro và cách khắc phục.

Thông thường âm thanh đi vào micro, qua EQ, qua bộ xử lý, qua cục đẩy công suất rồi ra loa là hết một chu trình bình thường. Tuy nhiên, đôi khi trong vài trường hợp micro nhận lại tín hiệu từ loa và thế là xảy ra vòng lặp vô hạn và tạo thành tiếng hú. Nếu hiện tượng này xảy ra trong thời gian dài sẽ dẫn tới nóng côn loa và cháy loa.

Hú rít là điều thường xuyên xảy ra và luôn là mối quan tâm hàng đầu của người chơi. Ở đây chúng tôi xin giới thiệu vài nguyên nhân chính và cách khắc phục cơ bản:

• Do Micro: Sau màng nhún của Micro luôn có lỗ thoát hơi, vì 1 lý do nào đó mà màng nhún này bị bịt kín thì sẽ có âm thanh cộng hưởng ngay bên trong thân micro gây ra tiếng hú. Người hát cầm tay ôm vòng qua chụp míc hoặc cầm tay vào chỗ ăng ten của micro không dây cũng gây hú. Với micro có dây thì cộng hưởng từ giữa các thiết bị điện cũng gây nhiễu tín hiệu từ micro vào amply và có thể gây hú.
• Do cục công suất: Khi công suất không đủ, mọi người có khuynh hướng tăng độ nhạy của micro lên và dễ xảy ra hiện tượng hú rít.
• Do bố trí loa: Loa đặt gần micro+hướng thẳng vào micro dễ dàng tạo ra rú rít.
• Do phòng: mỗi phòng hát có một tần số cộng hưởng riêng. Giống như chuyện bạn áp con ốc vào tai và nghe tiếng “u u” vậy, đó là tần số cộng hưởng của con ốc, căn phòng cũng thế!

Hậu quả tiếng hú/rít

Khi để xảy ra tiếng hú, có nghĩa là loa của bạn đang bị tổn hại nghiêm trọng. Càng hú nhiều loa càng dễ bị hư. Nếu tình trạng đó kéo dài có thể dẫn đến cháy công suất và nhiều thiết bị khác mà bạn đang sử dụng. Một tiếng hú ở loa treble trong khoảng thời gian 5 giây trở lên thì cuộn dây loa sẽ sinh nhiệt rất nhanh chóng và không kịp toả ra môi trường quanh nó dẫn đến cháy loa.
Và dĩ nhiên nếu trong khi hát mà tiếng hú xảy ra thì sẽ cho ra âm thanh bị méo gây cảm giác nhói tai cho người nghe.

Micro

Nên chọn những loại micro tốt với 2 điển hình tiêu biểu là Shure UGX8 (micro không dây) và BBS B7 (micro có dây). Với micro có dây nên chọn loại dây tốt có bọc 1 lớp dây kim loại bên ngoài để bảo vệ tín hiệu truyền từ micro vào amply.

Cần phải học cách cầm micro cho đúng, không được cần tay vào chụp míc hoặc ăng ten rất dễ gây hú.

Loa và cách bố trí loa

Điều gần như luôn luôn đúng với các phòng hát ở Việt Nam là tần số đáp ứng của hệ thống loa không bằng phẳng. Bởi thế soundman thường phải sử dụng EQ để phần nào cân bằng lại biểu đồ tần số đáp ứng. Ngoài những dải tần số thừa ta cắt bớt sẽ có những tần số mà ta phải nâng lên (ta vẫn hay nói là do loa không tái tạo được đầy đủ) để cân bằng âm sắc. Khi nâng độ nhạy (gain) lên thì hú/rít là chuyện dễ xảy ra. Tuy sử dụng EQ có nhược điểm như vậy nhưng nó là thứ đương nhiên cần có nên ta vẫn phải dùng, vấn đề là luyện tập sao cho giỏi để biết tần số nào nên tăng/giảm, tăng/giảm tới đâu là ngừng.

Cách chỉnh amply cơ bản:

Trước tiên ta để các nút của phần master ở chế độ chuẩn (ở chính giữa) là 0db. Và các nút của mic cũng là 0db, ngoại trừ nút âm lượng của mic là để ở mức nhỏ nhất.
Sau đó ta tăng dần nút âm lượng (volume) của mic lên đến khi nào loa bị rú rít thì dừng lại và sau đó giảm xuống một chút để loa không bị rú rít mà mức âm lượng của mic vẫn đảm bảo là được.
Còn nếu ta để mức âm lượng của mic ở mức đã đảm bảo cho lời hát mà vẫn bị rú thi ta giảm dần bass của mic và bass của master và bị rít thì giảm dần treble của mic và treble của master (lưu ý cả tiếng rú rít nằm ở âm trung hay Mid) khi nào hết thì dừng lại.
Ngoài ra còn một loại âm nữa liên quan đến việc chỉnh mic đó lá tiếng gầm mic. Khi ta chỉnh phần mic mộc đã hoàn tất sau đó đến phần echo thường suất hiện tiếng gầm mic. Tiếng gầm này là do bass echo đang bị thừa nhiều (và một chút bass mic + bass master khi kết hợp cùng bass echo sẽ bị dư thừa bass tổng thể của mic) gây nên tiếng gầm mic. Ta phải giảm dần đến khi nào hết thì dừng lại. Nếu giảm nhiều quá mic sẽ bị khô. Ngoài da treble của echo cũng tạo nên tiếng rít của mic.

Những chú ý thêm khi điều chỉnh Amply:
-Khi hát ta thấy giọng hát bị nặng ta tăng nút Mid của đường Mic lên, ta vặn từ từ, nếu tăng nhiều hoặc đột ngột sẽ gây ra hú làm cháy loa.
-Nếu ta muốn tiếng hát nhuyễn và xịt xịt thì ta tăng một chút ở nút Hi trên đường Micro và đường Echo tổng.
-Nếu nghe tiếng hát không dày ta tăng nhẹ nhàng nút Echo trên đường Mic và nút Low trên đường Echo tổng.
* Khi ta tăng những nút trên ta phải vặn từ từ và nhẹ nhàng để tránh bị hú làm hư loa.
* Nếu hệ thống bị hú hướng xử lý nhanh nhất là ta giảm một chút nút Vol trên đường Micro. Hoặc nút echo và nút trên đường micro.

Cách chỉnh EQ (hoặc EQ trên bộ xử lý kỹ thuật số) cơ bản:

Trên hầu hết các thiết bị Mixer karaoke hiện nay đều có chức năng cắt hú tự động việc của chúng ta là lựa chọn một chế độ cắt hú tự tự động nào đấy và chỉnh sửa âm sắc theo kinh nghiệm của mình. Sau khi chọn xong mà vẫn còn hú (trên mixer gọi ký hiệu là Feedback ) thì ta giảm nhỏ công suất lại và chỉnh các bands của EQ.
Xét trên EQ, band nào bạn thấy đã chỉnh giảm dưới mức 0dB thì giải tần đó dư, tạm thời bỏ qua. Giải nào phải nâng thì coi như bị thiếu công suất cho giải tần đó. Giới hạn cho việc nâng giải khoảng 3dB, nếu quá giá trị này bạn phải bù đắp cho công suất riêng ở giải đó. Nếu có band nào bị vượt quá +10dB là bạn phải cần công suất lên ít nhất gấp đôi mới đủ bù cho hệ thống. Số dB này tính tổng cộng tất cả các tone bạn đã nâng trong hệ thống (như tone của của mixer cũng phải tính vào).
Tiếng hú nó là âm bass nằm trong khoảng tần số từ 20Hz đến 200Hz, tiếng rít là âm treble 6kHz đến 20kHz. Khi bị hú (hay Feedback) ở dải tần nào thì ta chỉ việc cắt nó đi là được.

Cách bố trí loa

Tiếng hú/rít dễ xảy ra nhất khi micro ở gần và hướng thẳng vào mặt loa. Người chỉnh âm nên tìm hiểu về góc mở của loa tép và xoay loa sao cho khi nó hướng thẳng vào micro thì nó ở xa micro nhất có thể, còn vị trí loa hầu như là bất biến trong 1 phòng karaoke rồi, chẳng thể nâng lên hạ xuống gì được.

Công suất

Khi công suất không đủ, soundman buộc phải tăng độ nhạy đầu vào của tín hiệu lên (tăng gain của EQ lên trên mức 0dB) và điều đó dễ dàng dẫn tới hú rít. Vậy sau khi bạn chỉnh EQ các kiểu mà vẫn bị hú (ở mức âm lượng mong muốn, chứ ở đây không bàn tới giải pháp vặn nhỏ volume để cắt hú!!!) thì nên tính tới việc đầu tư cục công suất mới.